Buugga: Ku Raaxayso Noloshaada

Buugga: Ku Raaxayso Noloshaada
Qore: Abubakar Mohammed
Sannadka: 2019
Bogagga: 134 Bog 
Qaybo: 6 Qaybood iyo 20 Mawduuc

S/G:Amiina Mohammed

“Haddii aad tirisaan nimcada Alle, marna ma koobi kartaan, badnaan awgeed” Surat Ibrahim-34

Ammaanta Akhristayaashu ka qoreen buugga Ku Raaxayso Noloshaada.

“Buuggan loogu magic daray ku raaxayso noloshaada wuxuu ka mid yahay buugaagta tirade yar eek u qoran afka soomaaliga ee uu akhriste kata ka faa’ideysan karo macluumaad muhiim ah n aka heli karo taasii siin karta naftiisa farxad iyo sida murugada looga saari lahaa, aniga Maryam ahaan, saacidihii yaraa ee aan akhrinaayey buuggan waxaan dareemay in aad iyo aad ugu raaxaysamaayo…” Dr. Mariam Qaasim

BUUGGA

Miyaad Faraxsantahay? Ma tahay noloshan aad ku nooshahay,nolosha aad dhab ahaan u rabtay in aad ku noolaato? Su’aalahan waa kuwo ka mid ibo-furayaasha uu qoraagu ku bilaabayo buuggiisa Ku Raaxayso Noloshaada. Intaa ka dib wuxuu ku leeyahay akhristayaashiisa Haddaba kaalay oo ila fuul doonta “Ku Raaxayso Noloshaada”, doontaas oo kaa qaadi doonta halka aad maanta taagan tahay, kuna geyn doonta jasiirad aad u qurux badan oo ay naftaadu raalli ku tahay. Waxaan aad ugu faraxsan nahay oo aan kugu hambalyeynayaa in aad gacanta ku hayso buugga “Ku Raaxayso Noloshaada” oo ah buug aad ka helayso farxad, ku raaxasiga nolosha, macaanka iyo degenaanshaha nolosha. Waxa hubaal ah in dad badan maanta adduunka ka raadinayaan farxad, degenaansho iyo ku raaxaysiga nolosha. Waxaa haysta kadeed, murugo, welwel, xanaaq joogto ah, jaahwareer, in badan waxay taagan yihiin quus iyo rejo la’aan.

Buuggan aad hadda gacanta ku haysatid wuxuu kuu soo bandhigi doonaa tallaabo kasta oo aad u baahan tahay in aad qaaddo, si aad u hesho raaxada nolosha, dhanka ruuxda, maskaxda, qalbiga, jirka iyo dadka ba. Waxaanad ku baran doontaa sida loo nooleeyo rejadaada marka ay noloshaadu mugdi gasho!

Buuggan kuuma sheegi karo oo keliya sida lagu gaaro raaxada nolosha, balse wuxuu kuu sheegi doonaa tallaabooyin “Practical” ah iyo talooyin waxtar leh oo aad ku dabbaqi karto noloshaada. Dhammaan  waxa ku qoran buuggan ma aha mid ku dhisan qof fikirkiisa, balse wuxuu ka kooban yahay waxyaabaha saldhig “tiir” u ah farxadda.

Buuggaan wuxuu ku dareensiin doonaa raaxada nolosha dhabta ah halka laga dhadhamiyo, waxaadna ka heli doontaa dhiirrigelin aad u badan oo dhammaan beddeli doonta qaabka aad u aragtid farxadda, wuxuuna ku tusi doona in aad tahay qofka ugu farxdda badan adduunka, balse aan isu ogeen. Marka aad akhtinayso buuggan waxaad noqon doontaa qof aan la jooji karin illa uu ku noolaado maalin walba farxad,

SABABTA BUUGA LOO QORAY!

Wuxuu yidhi qoraaga buuggu, markii ay I soo waceen dad badan oo wiilal iyo gabdho ba leh oo I dhahaaya “Noloshan waan nacay waxba kuma haysto, jacayl ma haysto, cabsidaa igu badan, xanaaqa sanka ayuu ii saran yahay, dhibaato weyn ayaa I haysata” qaar kale na dhahayaan “Abubakaroow maalin walba oo aan isku dayo in aan dhoollacadeeyo, murugta ayaa iga awood badata waanan ilmeeyaa” waxaan la kulmay dad malqabeenno ah iyo ganacsato oo I dhahaya “Sideen ku heli karnaa raaxada iyo degenaanshaha qalbiga”.

Markaas ka dib, waxaan arkay in baahi bulsho ah ay jirto loona baahan yahay in la qoro buug tallaabo tallaabo qofka ugu sheegi kara sida uu ugu noolaan lahaa nolol wanaagsan oo raaxo badan, una illoobi lahaa dhammaan muugta iyo welwelka haya. Waxaana I sii dhiirrigeliyey xadiiska nebigeenna CSW uu leeyahay “Dadka allah wuxuu ugu jecel yahay kuwooda dadka waxtara, camal la qabtona waxa ugu fadli badan in farxad la geliyo qalbiga qof muumin ah.

Buuggan waxa uu ka kooban yahay 6-qaybood oo kala ah sidatan

Qaybta 1’aad: Ha Murugoon: “Habeen kasta oo mugdi ah waxa ka dambeeya maalin iftiin badan, culays kasta na waxa ka dambeeya waa fudeed”

Lagama yaabo in uu qofku noqdo mid ku raaxaysta noloshiisa haddii uu murug dareemayo, sababta oo ah 2-dareen hal mar ma kulmaan; sow maaha! dareen farxad iyo dareen murug. Qoraagu wuxuu dhahay, waxaan marka ugu horreysa ku bilaabi doona safarkeenna quruxda badan ee ku raaxaysiga noosha, in aan daawo u helno murugada aan dareemayno. Waxaanan qaybtan qoraagu ku soo bandhigayaa casharrada ay ka midka yihiin:

·         Sida aad maskaxdaada uga masaxi laheed maalmo mugdi ah oo aad soo martey, uguna diyaarin lahayd maalmo nuur badan.

·         Muhiimadda ay leedahay in aad la noolaatid xaaladda Hadda

·         Sida aad u qeexi (Fahmi) laheed dhibaatada ku haysata

·         Sida aad ku ogaaan laheed asal ahaan halka ay ka imaatey dhibaatada

·         Waxyaabaha aad ku xallin karto dhibaatada

·         Ducooyin iftiiminaaya noloshaada.

·         Alle waxa uu kuu abuuray farxad.

Qaybta 2’aad: Raaxada Ruuxda: Malik Ibnu Diinaar wuxuu dhahay “Waa masaakiin ahlu dunyaa, waxay ka tageen adduunka iyaga oo aanan dhadhamin waxa ugu macaan dunida” Waxaa la weydiiyey waa maxay waxa ugu macaan adduunka, markaas ayuu dhahay “Waa garashada Alle iyo jacaylkiisa”

Wuxuu dhahay qoraagu, marka aan raadinayay waxa ay ku raaxaysato ruuxdu ayaa waxaan ogaadey midka keliya ee ii sheegi kara jawaabtaas in uu yahay midka abuurey ruuxda iyo dadka oo dhan, ALLAH! Ka dib waxaan ka baaray Qur’aanka iyo Sunnada Rasuulkeenna CSW, waxaanan ogaaday in ruuxda aysan raaxaysanayn illa ay u dhowaato midka abuurey oo ALLAH SWT ah. Waxaana lagu baranayaa qaybtan casharradan:

·         Macaanka uu leeyahay iimaanka iyo sida aan u heli lahayn macaankaas

·         Raaxada saaladda laga helo iyo sida aad ugu raaxaysan lahayd tukashada salaaadda

·         Degenaanshaha qalbiga halka laga helo

Qaybta 3’aad: Raaxada Maskaxda: “Inta aad nooshahay waxa ugu weyn oo farxad ama murug ku dareensiiya waa hadba sida aad u fikireyso. Xaaladeenna nololeed waxa abuurey waa sida aan u fikireyno”

Inta aad nooshahay waxa ugu weyn oo farxad ama murugo ku dareensiin kara waa hadba sida aad u fekerayso. Sababta aad ugu raaxaysan weydey noloshaada na waa natiijad ka dhalatay qaabka liita ee aad u isticmaalayso maskaxdaada. Haddaba qaybtan waxa ay si dhab ah kaaga caawin doontaa casharradan hoos ku taxan:

·         Sida loo ogaado waxa si dhab ah kuu farxad geliya

·         Sida aad u qaadan laheed masuuliyadda naftaada

·         Sida ugu fiican ee loo dejiyo hadafyadaada iyo sida degdeg loogu gaaro hadaf kasta oo aad ka leedahaya noloshaada

·         Sida aad ugu raaxaysan laheed inta yar ee aad haysato

·         Sida aad ku ogolaan laheed noloshaada

·         Sida loo noqdo mid mar walba alle u mahadceliya

·         Sida wax walba dhinac wanaagsan looga fiiriyo

·         Sida looga fogaado is-barbardhigga

·         Sida aad u ahaan laheed qofka adiga aad tahay, una joojin laheed saamaynta hadallada dadka.

Qaybta 4’aad: Raaxada Qalbiga: “Waan ka xiran karnaa indhaha waxyaabaha aanan rabin in aan arago, lakiin kama xiran xarno qalbigeenna waxyaabaha aanan rabin in aan dareenno”

Waxa ugu weyn ee uu ku raaxaysto qalbigu, waa in uu helo jacayl joogto ah….Jacaylku waa waxa ugu quruxda badan ee la haysto. Sooma aadan arag mar walba oo aad fiirisid qofka aad jeceshahay, wejigaaga wax aka muuqda farxad iyo dhoollacaddayn badan. Haddaba waxaan qaybtan ku arki doontaa akhriste ahaan casharradan:

·         Sida jacayl qurux badan loo dhiso

·         Sida jacaylkaas quruxda badan loogu noolaado

·         Sida loo doorto lammanaha mustaqbalka

·         Qofka sida dhabta ah kuu jecel waxyaabaha lagu garto

·         Bangiga jacaylku waa maxay

·         Sida nebiga CSW ula dhaqmi jirey xaasaskiisii

·         Qalbiga sida loo nadiifiyo

Qaybta 5’aad: Raaxada Jirka: “Nafsadaada nar walba xaq ayay kugu leedahay”

Daryeelidda jirkaagu saamayn aad u weyn ayay ku leedahay ku raaxaysiga noloshaada. Nebiga CSW wuxuu inoo tilmaamay in qofka naftiisa ay xaq ku leedahay. Haddaba qaybtan waxay si dhan ah akhristayaasha uga caawin doontaa waxyaabahan:

·         Sida aad u daryeeli laheed caafimaadkaaga

·         Sida aad ku heli laheed dhammaan maadooyinka jirka u baahan yahay

·         Sida aad u ilaalin laheed nadaafadda jirkaaga

·         In aad maalin walba sameesid jimicsi fudud

·         In aad heshid hurdo kugu filan iyo daawada hurdo la’aanta

·         In aad aadid safar, si jirkaaga firfircooni u helo iyo faa’idooyinka uu leeyahay safarku

Qaybta 6’aad: Ka farxi dadka: “Qofka noloshiisy waxay qiimo leedahay inta uu qiimo ku kordhinaayo nolosha dadka! Jacayl, farxad, saaxiibtinnimo iyo kalsooni”

In aad xiriir fiican la samaysid bulshada oo qalbigooda soo jiidatid kana farxisid ayaa ah waddada ugu wanaagsan ee loo maro ku raaxaysiga nolosha. Haddaba qaybtan waxaad si dhab ah ku baran doontaa kaana caawin doonaa waxyaabahan:

·         Sida aad farxad ugu abuuri laheed qalbiyada dadka kale

·         Sida aad u beddeli laheed dabeecadaha aan wanaagsaneen

·         Sida hadalkaaga aad ugu dari laheed malab si dadka ad ugu soo jiidatid

·         Wadada ugu wanaagsan ee lagu qurxiyo wejiga

·         Sida aad ku noqon laheed qof dadka oo dhan ay jecel yihiin “Haddii aad jeceshahay in aad mar walba faraxsanaato oo noloshaada ku qaadato farxad, waxaad heshay fursaddii ugu weyneed. Akhri buuggan oo baro halka laga helo raaxada nolosha”

ARAGTIDA BUUGGA

Buugga Ku Raaxayso Noloshaada, waa buug aad u qiimo badan oo runtii casharrada ku duugan mid kasta faa’iido iyo maskax dhis labada ba u tahay akhristeha akhriya. Waa buug aad u maan-furan oo luuqadda ku qoranna ay tahay mid aad u fudud oo qofka u fududeenaysa in uu fahmo. Waa buug in badan aad ku arkayso in uu ka duulaayo farriimaha kitaabka Qur’aanka kariimka ah iyo Sunnada Rasuulka CSW. Waa buug aad ka dhex arkayso iftiin badan oo qofka siinaya dhiirrigelin uu ku dhiirrado ku noolaanshaha farxad maalin kasta oo cimrigiisa ah. Waa buug aad u xallad badan oo aad u xiise badan, qof kasta oo akhriyana siinaya tamar uu ku dhammaystiro.

Runtii dhiirrigelintu waa midda ugu habboon ee qof kasta oo dunida jooga siisa tamar uu ku dhaqaaqo, taas oo ka duulinaysa caajiska, iyo niyad-jabka, taas baa Alle SWT u quraankiisa ugu sheegay aayadda ah “Ha ka quusanina raxmadda ilaahay” oo ah wax kasta oo dhibaato dhaca in aanu qofka muslimka ah ka quusan naxariista iyo raxmadda Rabbi SWT.

Sida aan wada ognahay, Alle SWT magacyadiisa waxa ka mid ah “Al-qafuur” oo macnaheedu yahay “Midka dambi-dhaafaha badan” iyo “At-tawaab” oo ah “Midka toobadda aqbala”. Dambi kasta oo aan galno Alle SWT waxa uu noo sheegay in uu yahay dambi-dhaafe badane iyo midka toobadda aqbala, si aan u xasuusnaano kitaabka Qur’aanka safxad kasta oo ka mid ah Alle SWT uu ku xasuusiyaa Dadkiisa. Haddaba buuggu isagoo taas ka duulaya ayaa uu hal-ku dheg ahaan u qaatay kelmadda ah “Ogow habeen kasta oo mugdi badan waxa ka dambeeya maalin iftiin badan. Culays kasta na waxa ka dambeeya waa fudeed”. Halkan waxaad ku xasuusanaysaa aayadda uu alle 2 jeer ku celiyey ee ah “إن مع العسر يسرا”

Isku soo wada duub, buuggani waa buug faa’iido badan leh, oo ay nasiib u heleen dadka soomaaliyeed, waana guul in aan maanta aragno dhalinyar uga faa’idaynaya cilmigooda dadkooda, mise na dhaxal-gal u reebaya. Sida oo kale, waa daruuri in aan dadkeenna sidaa ah garab istaagno, intaan iska dhaafno xinka iyo xasadka aan qofkeenna waxtar keena la garab istaagno illa uu ka niyad-jabo, taas nooma fiicna waana in aan beddelno.

GEBAGEBO

Shakhsi ahaan waxaan ku odhan lahaa, buuggan iyo kuwo kale oo la hal-maala ba wey istaahilaan in aad akhrido oo aad ka hesho macluumaad ku anfaca. Waana muhiim si garaadkaagu u kobco intaad ska dhaafto dhaliisha oo aad maankaaga ku quudiso buug kasta oo aad is leedahay noloshaada iyo naftaada waa u faa’iido. Isku day in aad ka fekerto naftaada horumarkeeda markaas ayaad horumarin doontaa nafaha kale ee kugu gedaaman. Runtiina markaad naftaada wanaagga iyo waxbarashada ku hogaamiso, waa marka aad dadka kale na tilmaami karto. Bar naftaada in aad ka faa’idaysato wax kasta oo aad is leedahay faa’iido ayaa ku jirta haba yaraatee. Dhaliilaha taban waxba ma taraan in ay dib noo dhigaan mooyee. Taas baa muhiim ah in aan kala baxno buug kasta akhriskiisa.

“Inta maanku gaajaysan yahay Guuli waa weli”

AKHRIS WANAAGSAN

MAHADSANED